ကီၢ်ရ့ၣ်နဲၣ်ရွဲၣ် အတၢ်ကတိၤ-
တၢ်ကဲထီၣ်အသးအခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိန့ၣ် ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၃၀ သီ မုၢ်ဆါခီ ၁၁ နၣ်ရံၣ် အဆၢကတီၢ် အရှေ့တေၥင်တိုင်းမှုး အမါ (အမၢၤ) ဟဲထီၣ်ဝဲဒီး ကါ (သိလ့ၣ်) ၂ ခိၣ် ကါပူၤပယီၤသုးပၣ်ဃုၥ်ဝဲ ၅ ဂၤ, အပိၥ်မုၣ် ၃ ဂၤ ဟဲတုၤဖဲ ပတၢ်သမံသမိးအလီၢ် ဒီး ပပှၤကိးပတုၥ်အဝဲသ့ၣ် ပမၢအစံၣ်လီၤထိၣ်တၢ်ကိၢ်, သ့စု ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်တစံၣ်လီၤနီတဂၤဘၣ် စံၣ်လီၤဒၣ် ပှၤနီကါဖိတဂၤလီၤ.
တမံၤခီန့ၣ် ပမၤတၢ်သနၣ်က့ တမ့ၢ်လၢပှၤတဂၤ တဟဲဘၣ်တသ့လ့ၤတက့ၤဘၣ် ဒုတအိၣ်ဘၣ်. ပတဲအီၤလၢ အမုၥ်လီၤ ပကိးပတုၥ်ကါန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲ အဝဲသ့ၣ်အကါဘၣ်. တၢ်ဖံးတၢ်မၤဝဲအံၤ ပစးထီၣ်မၤအီၤလၢ လါအ့ဖြ့ၣ် အခါလံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲ တိုင်းမှုးအမါ ဟဲတဘျီန့ၣ် တဲလီၤအသးလၢ ၀န်ကြီး အဃိန့ၣ် ပှၤသုးဖိဖဲန့ၣ်တဖၣ် ဒုးလဲၤအဝဲသ့ၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒိးထီၣ်ကါဒီး လဲၤထီၣ်လၢထးခီန့ၣ်လီၤ. ဟဲထီၣ်ဝဲလၢ မီၣ်လ့သဝီ လၢပဒိၣ်အသီခါဖၠၣ်တဖျၢၣ်ဝံၤ အဝဲသ့ၣ်မၤဘူၣ်ဝဲ တၢ်ဘီတစိၢ်ဝံၤ က့ၤလီၤကဒါက့ၤဝဲန့ၣ်လီၤ. က့ၤလီၤကဒါဝဲန့ၣ် ကဘၣ်ဖဲ ၁၂ နၣ်ရံၣ် ၅ မံးနံးန့ၣ်လီၤ. တိုင်းမှုးအမါန့ၣ် က့ၤလီၤတဘျီ တဲဘၣ်အ၀ၤလၢ သါဟဲဖဲအံၤန့ၣ် ပှၤကိးပတုၥ်သါကါ ဒီး ပှၤခးပိၢ်ဒီးကျိ န့ၣ်လီၤ. သနၣ်က့ ပပှၤဒု တခးပိၢ်ကျိ နီတထံၣ်ဘၣ်. ပပှၤခိးတၢ်လၢတၢ်မဲၥ်ညါန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ပၢၤကီၢ်သုး သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. ပှၤလၢတၢ်မဲၥ်ညါတဖၣ်န့ၣ် ကါလၢအဟဲသ့ၣ်တဖၣ် ကိးပတုၥ်ဝဲ ဒီး မၢအသ့စုဝံၤ ထိၣ်န့ၢ်ဝဲတၢ်ကိၢ် ဒီး ဒုးလဲၤဝဲန့ၣ်လီၤ.
ပယီၤသုးတခီ တဲပှၤလၢ သုဘၣ်ထုးကွံၥ်သုတၢ်လီၢ် အဝဲန့ၣ်ခဲလၢၥ် သုအိၣ်ဖဲန့ၣ် တသ့လၢၤဘၣ်. သုမၤတၢ်သမံသမိးဖဲန့ၣ် တသ့လၢၤဘၣ်. ဒီးနဲၣ်လီၤဝဲ အပှၤသုးကျိၤ ၂ ဘိ လၢကဟဲလီၤဖဲ တၢ်လီၢ်ဝဲန့ၣ် အခဲအံၤ အပှၤဟဲလီၤသုးကျိၤ ၂ ဘိန့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤအိၣ်ဝဲဖဲ ကျဲမုၢ်တခီ၀ၢ်၀ၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် မၢပဟးထီၣ်လၢ တၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ် မၢပဃိကွံၥ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတဖၣ်န့ၣ် ခဲလၢၥ် တမၢပအိၣ်ဖဲန့ၣ်လၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပဝဲပတၢ်ပၥ်သးအိၣ်လၢ ပတဃိက့ၤဘၣ်. ခဲအံၤလၢကျဲကလံၤထံးတပၤန့ၣ် အသုးရ့ၣ်ခိၣ်တဖၣ် အိၣ်ဖဲန့ၣ်လီၤ. ဟဲဝဲဒၣ်အသုးကျိၤ ၂ ဘိ အိၣ်ဝဲလၢကျဲကလံၤထံးတပၤ, လၢကျဲကလံၤစိးတကပၤခီန့ၣ် ပသုးဒဲအိၣ်ဖဲန့ၣ်အဃိ ပသုးအိၣ်ဖဲန့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤဒုအိၣ်တခီ၀ၢ်၀ၢ်လီၤ. ခဲမုၢ်ဆ့ၣ်ခီ တၢ်ကမၤသးဒ်လဲၣ် ဒုပတသ့ၣ်ညါဒံးဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်မၢပဃိက့ၤပဒဲ ဘၣ်ဆၣ် ပတဲပပှၤလၢ တလိၣ်ဃိဘၣ်. ဖဲတိုင်းမှုးအမါ လဲၤတလၢဘျီန့ၣ် ပယီၤသုးနဲၣ်လီၤ အပှၤလၢ ကဘၣ်လဲၤမၤပှဲၤသုးဂံၢ်ဘါဖဲန့ၣ် ခဲအံၤခီဒု ပပှၤဒီးအဝဲသ့ၣ်အပှၤန့ၣ် ကွၢ်ဆၢ်မဲၥ်လိၥ်သး ကျဲတခီ၀ၢ်၀ၢ်လီၤ.
ပမၤတၢ်မၤခီဒု တမ့ၢ်လၢ ပဒုးတၢ်ယၤတၢ်, ခိးခးပှၤဒီးကျိဒုတမ့ၢ်ဘၣ်. ပမၤအီၤဒ်အံၤန့ၣ် ဒ်သိး (Covid-19) တၢ်ဆါအံၤ အသုတရၤလီၤအသးလၢ ပပှၤကမျၢၢ်ကျါ ထံဖိကီၢ်ဖိကျါ တဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမၤအီၤန့ၣ် ပတပၥ်တ့ၢ် ပှၤနီတဂၤဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ထုးထီၣ်ဃၥ် တၢ်ကလုၢ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိး (NRPC) ထုးထီၣ်လံၥ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီး ဆူၣ်ချ့တၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် တၢ်ကဘၣ်ပၥ်ဖှိၣ်မၤသကိးအီၤစ့ၢ်ကီး ဒီး ပဝဲစ့ၢ်ကီးပမၤလီၤ. ပတလိၣ်ဟံးန့ၢ် တၢ်ကလုၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဘၣ်. လၢပမၤသ့, ပမၤန့ၢ်အသိးန့ၣ် ပမၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ပခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်စ့ၢ်ကီး ထုးထီၣ်လံၥ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ် ဒီး အိၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤဝ့ၢ်ပူၤဒီး တၢ်လီၢ်အဂၤတဖၣ် မ့ၢ်ဟဲက့ၤနုၥ်ပဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ် တၢ်ကဘၣ်သမံသမိးအီၤ, ဒီး ပမ့ၢ်ထံၣ်န့ၣ် ပှၤလၢအဖျါလီၤဂၥ်လၢ ကဘၣ်ဝဲ တၢ်ဆါဝဲအံၤန့ၣ် တၢ်ကဆှၢအီၤအကျိၤအကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပဆဲးကျိးဃၥ်ဒီး ပယီၤပဒိၣ် တၢ်ဆါဟံၣ် ပတၢ်ဆဲးကျိးဆဲးကျၢအိၣ်တ့ၢ်လံ, ပမ့ၢ်ထံၣ်န့ၢ်ပှၤဆါန့ၣ် ပကပၥ်ဃၥ်အီၤဖဲအံၤဒု တမ့ၢ်ဘၣ်. ပကဘၣ်ဆှၢအီၤဖဲလဲၣ်န့ၣ် ပရဲၣ်ကျဲၤပၥ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး ခီဖျိလၢအဝဲမ့ၢ်ဝဲ တိုင်းမှုးအမါအဃိန့ၣ် ပှၤကသမံသမိးအီၤအဂီၢ် တစံၣ်လီၤလၢကါပူၤဘၣ်. စံၣ်လီၤဒၣ် ပှၤနီသိလ့ၣ်တဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤမ့ၢ်အဟဲက့ၤတုၤလၢ အတၢ်လီၢ်တဘျီန့ၣ် တဲဝဲဒၣ်လၢ ပှၤခးပိၢ်ထီၣ်ကျိ ဘၣ်ဆၣ် ပပှၤန့ၣ် တခးပိၢ်ကျိ နီတထံၣ်ဘၣ် အိၣ်ဒၣ်ပှၤကိးစံၣ်လီၤအီၤလီၤ.
ပှၤတဂၤန့ၣ် မ့ၢ် ၀န်ကြီးအနီၢ်ကီၢ်ဧါန့ၣ် ပသံကွၢ်က့ၤလၢ ပြည်နယ် ဘၣ်ဆၣ် ပှၤတဲပှၤလၢ ၀န်ကြီးတဂၤမၣ်တလဲၤဘၣ်. တချုးပသံကွၢ် ပြည်နယ် ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါဘၣ်န့ၣ် ပသံကွၢ် တၢ်ရ့လိၥ်ဝဲဒၢးလၢ ၀န်ကြီး မတၤဟဲထီၣ်လဲ အဝဲသ့ၣ်တခီ သံကွၢ်ဝဲလၢ မြို့နယ် ဘၣ်ဆၣ် တၢ်စံးဆၢ အိၣ်လၢ ၀န်ကြီးတဟဲထီၣ်နီတဂၤဘၣ်. အဃိန့ၣ် အဝဲန့ၣ် မ့ၢ်အလံၣ်အီၣ်လိၥ်အသးလီၤ. တဲလံၣ်လီၤအသးဒ်န့ၣ်ဒီး ပှၤပျဲလဲၤအီၤ တုၤလၢအက့ၤတဘျီ က့ၤတဲအ၀ၤလၢ ပှၤခးပိၢ်ကျိ ဒီး အ၀ၤတခီနဲၣ်လီၤအပှၤလၢ တပ်မ သ့ၣ်တဖၣ် ဒီး တပ်မ တခီနဲ့ၣ်လီၤပှၤလၢ သုတဘၣ်အိၣ်လၢၤတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်ဘၣ် သုကဘၣ်ဟးထီၣ်ကွံၥ်န့ၣ်လီၤ.
ပ သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ် န့ၣ် ပပၥ်လီၤတၢ်သမံသမိးအလီၢ်န့ၣ် အိၣ်ဒၣ်တၢ်တခါအံၤလီၤ. ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်န့ၣ် ပပၥ်ဝဲ ၃ ခါ, ကၠဲၣ်ထိၣ်ကီၢ်ဆၣ်န့ၣ် ပပၥ်လီၤ ၁ ခါ, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ် ၁ ခါ, မီၣ်စကိး န့ၣ် ပပၥ်အီၤ ၃ ခါန့ၣ် ပထုးကွံၥ်လံ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်လဲၤတဲပှၤလၢ ပကဘၣ်ထုးကွံၥ်အဃိ တၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ် ပကဘၣ်ထုးကွံၥ်န့ၣ်လီၤ. ပပှၤကသံၣ်သရၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဒု အိၣ်ဖဲန့ၣ်လီၤ ဘၣ်ဆၣ် တဟူးဂဲၤနီတမံၤလၢၤဘၣ်.
တၢ်မၤအံၤ မ့ၢ်ပှၤကိးဂၤဒဲး အတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. အမ့ၢ်ဝဲဒၣ် တိုင်းမှူးအမါ သနၣ်က့ အဝဲမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ကမျၢၢ်တဂၤလီၤ. ဒ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ဘၣ်ယိၢ်ဘၣ်ဘှီတၢ်လၢ တၢ်ဆါတခါအံၤအသိး ပဝဲစ့ၢ်ကီး ဒ်သိးတၢ်ဆါအံၤ အသုအလဲၤနုၥ်လၢ ပဟီၣ်ကဝီၤအပူၤတဂ့ၤအဂီၢ် ဒ်ပမ့ၢ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် စုဒုၣ်စုတီၤလၢ ကီၢ်ရ့ၣ်သုးက့အသိး ဒီး ဒ်ပမူဒါအိၣ်အသိး ပမၤအီၤ ဒီး ဒ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် လီၢ်ခၢၣ်သး (Covid 19 Respond Team) ကမံးတံၥ် ရဲၣ်ကျဲၤဝဲ အသိး ပဝဲကီၢ်ရ့ၣ်သုးက့နၣ်က့ ပရဲၣ်ကျဲၤဒုးအိၣ်ထီၣ် (Covid 19 Respond Team) လၢကီၢ်ရ့ၣ်, ကီၢ်ဆၣ် ဒီး ဒူသဝီ ပတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမၤတၢ်အံၤအိၣ်ဒၣ် ပမၤတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ တၢ်မၤလီၤ. ပမ့ၢ်ဘၣ်တဲန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် အဲၣ်ဒိးဟဲဆဲးတိဆဲးခွဲးပှၤ ဒီး ခံမံၤတမံၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးဟံးတၢ်အနၢၤလီၤ. လီၤဂၥ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်တဲန့ၣ် ပကဘၣ်မၤထွဲ ခဲလၢၥ်လီၤ. ပဝဲတခီတမ့ၢ်လၢ ပလဲၤလၢအဝဲသ့ၣ် အ ၂၀၀၈ တၢ်ဘျၢအဖီလၥ်ဘၣ်. အဃိသးန့ၣ် ပအိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီး ပတၢ်ဘျၢသဲစး, ကြၥးကၥလ အဆၢကတီၢ် ပတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ် ပကဘၣ်မၤ, ဆူၣ်ချ့လၢအသနၢၣ်, ကူၣ်သ့လၢအသနၢၣ် တၢ်မၤလၢ ပမၤညီနုၢ်အီၤတဖၣ် အဆၢကတီၢ် တၢ်မၤလၢ ပမၤတ့ၢ်တဖၣ် ပကဆဲးမၤအီၤအဂီၢ် လီၢ်ခၢၣ်သး ပၥ်လီၤဃၥ်န့ၢ်ပှၤ တၢ်နဲၣ်ကျဲ အိၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလၢ ပဘၣ်မၤဒု ပသ့ၣ်ညါလၢ ပကဘၣ်မၤအီၤန့ၣ်လီၤ.